جمع بندی اولیه رفتار با عموم مردم

• • در حقوق انسانی همه برابرند و باید با مهربانی و عطوفت و تواضع با همه مردم مومن و منافق و کافر برخورد کرد مثل امور خدماتی، بهداشتی، درمانی، برقراری عدالت اجتماعی دفاع از مظلوم و . رضایت اکثریت در این مرحله ملاک اعتبار حاکمیت است (ن53،27،46،18)
  • در مناصب حکومتی بین مردم مومن و کافر باید تفاوت گذاشت و با کفار با حالت کج دار و مریز برخورد کرد(ن19)
  • در گرفتن مالیات و عوارض و دولتی از مردم باید با نهایت همکاری، عزت نفس، خوش بینی و تا جای ممکن به نفع مردم عمل کرد.(ن25و26)
  • در همه امور حاکمیتی (به جز موارد خاص مثل امور نظامی) باید نسبت به افکار عمومی پاسخگو بود و مواردی که نیاز به رای عمومی دارد(به جز امور مربوط احکام الهی)باید نظرسنجی و همه پرسی به نحو عقلایی برگزار شود(ن50)
    • ابراز نظر می خلاف نظر رهبر اشکال ندارد ولی در مقام عمل باید نظر رهبر مطاع باشد. (ح321)
    • رهبر باید در برابر شبهات جامعه پاسخگو باشد.(خ162)
    • در القائات و فضاسازی های رسانه ای دشمنان تابلودار نظام اسلامی نباید منفعل بود و باید خود آنها را رسوا کرد و جامعه را از بطلان آنها آگاه کرد تا این القائات و شبهات در اذهان عامه رسوب نکند.(خ19)
  • در اموری که مردم ندانسته و فریب خورده خطا می کنند باید شفاف سازی کرد و اتمام حجت کرد و جای توبیخ و تنبیه عموم نیست. و باید از خطای مردم گذشت (ن53)
  • در اموری که مردم نظر خلاف دارند و خلاف مسلمات عمل می کنند و حجتی ندارند و عامدا و عالما خطا می کنند در صورتی که مصلحت اهمی در بین است و حفظ مصلحت اهم در گروی مسامحه با این خطای مردم است ضمن اتمام حجت با آنها و شفافیت باید در آن خطا مسامحه کرد تا به مرور مردم رشد کنند و مصلحت بالاتر تفویت نشود. مثل نماز تراویح، خواستن مسئولین ناصالح(اشعث، شریح و .)، نخواستن مسئولین صالح(قیس بن سعد بن عباده)، جریان حکمیت
  • اما در خطاهای بزرگ و فاحش که عالمانه و عامدانه در مصالح مهمه، مردم خطا کنند جای توبیخ و تنبیه و نکوهش و حتی تهدید و برخورد قهری است: جنگ جمل و نهروان، نکوهش عموم مردم بصره و کوفه در کوتاهی یاری جریان حق، فساد و بی عدالتی، پایمال کردن حق مظلوم، (خ13،29،39 ن29،ن78)
  • آداب و رسومی که مردم از گذشته در بین خود داشته اند در صورتی که خلاف شریعت باشد یا برخاسته از بینش غلط نسبت به عالم و آدم باشد باید با آن مقابله کرد و آن را تغییر داد(مثل پیاده دنبال مسئول دویدن برای تعظیم طبقه فرادست، چهارشنبه سوری، استبضاع) و در غیر اینصورت اگر موجب تقویت و تحکیم عقاید حقه می شود نباید با آن مقابله کرد ولو در شریعت به آن اشاره نشده باشد.(شب یلدا، آداب و رسوم نوروز)(ن53، ح37و322)